Pozytywne rezultaty, jakie osiągnięto po wprowadzeniu do służby samolotów FW-190 serii A skłoniły Ministerstwo Lotnictwa Rzeszy (RLM) do zastanowienia się nad zaadoptowaniem tej udanej konstrukcji do szerszej gamy zadań bojowych. Największe nadzieje wiązano z zaadoptowaniem FW-190 do roli samolotu myśliwsko-bombowego, co pozwoliłoby zastąpić przestarzałe Henshle Hs-123 oraz częściowo bombowce nurkujące Ju-87, które wprawdzie ciągle udoskonalane radziły sobie nieźle na froncie wschodnim, ale w konfrontacji z siłami powietrznymi aliantów zachodnich juz od dawna przestały być bezpieczne dla ich załóg. W myśl tego postanowienia juz w 1942 roku RLM rozszerzyło wytyczne dotyczące FW-190, polecając opracowanie szturmowej wersji samolotu do bezpośredniego wsparcia pola walki (tzw. Schlachtflugzeug). Powołano do życia specjalne studium projektowe oznaczone jako Ankündigung 2, które zajmować się miało modyfikacją FW-190 dla nowo powstałych potrzeb.


FW 190 F-3/R-1 kołuje do startu


W maju 1942 roku przeprowadzono próby w locie pierwszego samolotu FW-190 A-0/U4 który został wyposażony w umieszcone pod skrzydłami i kadłubem wyrzutniki ETC 50, pozwaqlające na podwieszenie bomb o masie 50kg. Wyniki były bardzo pomyślne co zachęciło do dalszych badań. Największym problemem, z którym zetknięto się podczas adaptacji płatrowca do nowej roli był znaczny przyrost masy, co spowodowane było zarówno przez dodatkowe uzbrojenie jak i przez opancerzenie, które dodano dla ochrony samolotu przed ostrzałem z ziemi. W skład dodatkowego opancerzenia wchodziły płyty ochraniające od spodu zbiorniki paliwa, silnik, konstrukcję podwozia oraz skrzynki amunicyjne. Z powodu znacznego przyrostu masy samolotu zarzucono projekt dodatkowego opancerzenia burt kabiny. pozwoliło to dodatkowo pozostać przy pierwotnej konstrukcji goleni podwozia, rekompensując przyrost masy jedynie zwiększeniem ciśnienia w amortyzatorach powietrznych. W związku z rozpoczęciem wielkoseryjnej produkcji FW-190 serii A dalsze prace prowadzono w opaciu o płatrowce serii A-3, A-4 i A-5, które wykazały znakomite predyspozycje do wykonywania zadań szturmowych w trakcie służby w jednostkach frontowych Luftwaffe.


Samoloty FW 190 F-2 naeżące do 5./SG 1.


Przyrost wagi związany z dodatkowym opancerzeniem płatowca wymusił jednak na konstruktorach dodatkowy kompromis polegający na zredukowaniu w stosunku do samolotów serii A uzbrojenia strzeleckiego. W myśl tego postanowienia z samolotów szturmowych usunięto jedną, zewnętrzną parę 20 mm. działek MG 151/20, dzięki czemu zachowano przyzwoite osiągi samolotu.

Za najbardziej przydatny do pełnienia roli samolotu szturmowego uznano płatowiec serii A-4/U3 ze zredukowanym uzbrojeniem (2xMG 17 w kadłubie i 2xMG 151/20 w skrzydłach). Samolot został wyposażony w podkadłubowy wyrzutnik ETC 501 umożliwiający przenoszenie bomb o masie 250 i 500 kg, albo 4 bomb o masie 50 kg podwieszonych na adapterze ER-4. Zamówienie RLM opiewało na 30 egzemplarzy tego samolotu, ale wyprodukowano go jedynie 18 szt, gdyż w tym czasie samoloty myśliwskie serii A-4 zostały zastąpione samolotami serii A-5. Samoloty tej serii również zostały zaadoptowane do pełnienia roli szturmowców. W odmianie A-5/U3 były one wyposażone praiwe identycznie jak poprzedni model, ale w niektórych egzemplarzach zastosowano dodatkowe wyrzutniki 50kg bomb pod skrzydłami. Przygotowano równiez wersję tropikalną tego samolotu. (A-5/U3tp). napływające z jednostek luftwaffe pozytywne opinie o wyprodukowanej serii samolotów jak i zwiększające się zapotrzebowanie na samolot do bezpośredniego wsparcia zaoowocowały uruchomieniem produkcji FW-190 serii F, który był budowany od podstaw jako samolot szturmowy, nie zaś jak dotychczas - jako zaadoptowany do nowej roli myśliwiec.


Uzupełnianie paliwa w FW 190 F-8 z 1./SG 4. Włochy 1944.


Produkcję pierwszej serii FW-190 F-1 zamierzano uruchomić w oparciu o model A-5/U3. W biurze projektowym postanowiono jednak zaliczyć do tej serii wcześniejsze samoloty budowane w oparciu o model A-4/U3 i to właśnie one zostały opatrzone sygnaturą F1. Samoloty budowane w oparciu o model A-5/U3 zostaly oznakowane jako FW-190 F-2. Ogółem do maja 1943 roku wyprodukowano 271 egzemplarzy tego samolotu w odmianie standardowej i tropikalnej.

Pierwowzorem dla produkowanego od maja 1943 roku FW-190 F-3 była wersja A-5/U17. Głównym modelem F-3 była wersja R1 wyposażona w zestaw 4 podskrzydłowych wyrzutników WTC 50 oraz podkadłubowy ETC 501 przystosowany do podwieszania dodatkowego zbiornika paliwa o pojemności 300 l.

Zamierzano uruchomić produkcję modelu oznaczonego jako F-3/R2, który miał być wyposażony w dwa działka MK 108 podwieszane pod skrzydlami, ale projekt zarzucono z powodu ociężałości samolotu oraz z racji na fakt, iż pociski tych działek nie były w stanie penetrować pancerza rosyjskiego T-34.

Zbudowano 3 egzemplarze samolotu F-3/R3 wyposażone w działka 30 mm, ale zmnieniono ich jarzma i osłony. Do produkcji F-3 zaadoptowano nowy, wzmocniony płat pozwalający podwieszać większą ilość uzbrojenia. Produkowano tą odmianę w zakładach Arado w Warenmünde aż do kwietnia 1944 roku i wyprodukowano 247 samolotów wszystkich odmian. Do napędu stosowano analogicznie do wersji myśliwskiej silnik BMW 801 D-2 o mocy 1250 kW (1700 KM). Wersję szturmową wyróżniało natomiast zastosowanie innej radiostacji (FuG 16ZE zamiast FuG 16 Z).


FW 190 F-3/R-1


Planowana na październik 1943 wersja F-4 miała się różnić od poprzedniczki jedynie wprowadzeniem poprawionej instalacji elektrycznej do zrzutu bomb, ale produkcji tej wersji nie uruchomiono. Nie doczekały sie uruchomienia również kolejne 2 warianty, tj. FW-190 F5 i F-6 w których zamierzano zastosować nowy silnik BMW 801 F o mocy 1765 kW (2400KM), ponieważ firma BMW nie zdążyła na czas uporać się z wprowadzeniem do produkcji tej jednostki napędowej. podobny los spotkał równiez nowo zaprojektowaną wersję F-7, której produkcja zbiegła się w czasie ze skoncentrowaniem wysiłków nad modernizacją FW-190 A-8, dzięki czemu (pod koniec 1943) prace nad serią F-7 zostały zarzucone.

Najliczniej produkowaną wersją samolotu serii F był samolot FW-190 F-8, którego konstrukcję oparto o wersję A-8. Produkcja tej wesrji ruszyła w marcu 1944 roku w zakładach Arado w Wernemünde a w kwietniu włączono do niej również zakłady NDW-Wismar.

Do jej napędu zastosowano silnik BMW 801 D-2, wyłącznie w odmianie przystosowanej do zasilania paliwem C3 (96 okt.) standardowo wyposażone w dodatkowy wtryskiwacz przy lewym kanale dolotowym sprężarki, dzięki czemu można było na czas 10-15 min. zwiększyć moc silnika przy lotach na wysokościach poniżej 1000m.


FW 190 F-8/R-1tp z adapterem ER-4


Większość wyposażenia była przeniesiona z FW-190 A-8, chociaż do wyjątków nalażała nowa radiostacja FuG 16 ZS pozwalająca pilotom porozumiewać się z jednostkami lądowymi na polu walki. Jedynie nieliczne egzemplarze otzymały zestaw filtrów tropikalnych. Do nowości wersji F-8 zaliczyć należy nową, poszerzoną tylną osłone kabiny zapewniającą poprawę widoczności na boki i do przodu, co było istotne przy wykonywaniu zadań myśliwsko-bombowych. Uzbrojenie strzeleckie składało się z dwóch km MG 131 kal 13 mm. w kadłubie i dwóch działek MG 151/20 kal 20 mm. w skrzydłach, tuż przy kadłubie.

Wiele samolotów A-8 w początkowym okresie było wyposażanych w opancerzenie przeniesione z wersji F-3, ale po jakimś czasie zrezygnowano z jego zabudowy pozostawiając jedynie opancerzenie stosowane w wersji myśliwskiej tj. A-8.

Z początkiem roku 1944 w związku z trudną sytuacją na froncie wschodnim luftwaffe stał się bardzo potrzebny samolot szturmowy mogący niszczyć pojazdy opancerzone przeciwnika o dużej grubości pancerza. Potrzebne stały się inne od bomb środki ofensywne, którymi jednak luftwaffe nie dysponowała, a przynajmniej nie posiadano takiego uzbrojenia mogącego znaleźć zastowanie w przypadku tak małego dsamolotu. Pozostawało więc przyjąć metodę prób i błędów.

W pierwszej kolejności przeprowadzono próby z lądowym pociskiem W.Gr. 28/32 kal 280 mm, który dysponował głowicą o ogromnej sile rażenia. Próby zarzucono z racji na niestabilny i zakrzywiony tor lotu pocisku, który uniemożliwiał precyzyjne celowanie. Następnym krokiem były próby z zestawami Panzerschreck 1, które łączono po trzy wyrzutnie i podwieszano pod skrzydłami na wyrzutnikach ETC 50 lub ETC 71. Wkrótce zastąpiono je wyrzutniami Panzerschreck 2 (PD 8,8), które tworzyły 4 zestawy po 2 szt. Ładunek stanowiły 88mm. rtakiety z głowicą kumulacyjną odpalane salwą lub pojedynczo. Na tak uzbrojonym F-8 przeprowadził serię prób major Eggers z bazy Udetfeld osiągając dośc zadowalające wyniki. Problemem był niewielki zasięg wyrzutni (137 m) i nienajlepsza celność. Pomomo to seria F-8 uzbrojona w te zestawy trafiła w październiku 1944 na front wschodni.


Doświadczalny FW 190 F-8tp z dwoma wyrzutnikami ETC-503 i jednym podkadłubowym ETC 501 pozwalającymi na podwieszenie 1000kg bomb.


W grudniu wprowadzono znacznie skuteczniejsze zestawy rakietowe Panzerblitz 1 (Pb 1), składające się z 6 albo 8 rakiet powietrze-powietrze typu R4M przystosowanych do zwalczania czołgów poprzez zamontowanie 80 mm. głowic M8 zdolnych do przebijania 90 mm pancerza. Jedynym ograniczeniem był zasięg rakiet (200m) i warunek nieprzekraczania prędkości 490 km/h przy ich odpalaniu. Do lutego 1945 dostarczono luftwaffe 115 samolotów A-8/Pb 1.

Następnymi po Pb 1 były zestawy Panzerblitz 2 (Pb 2), które różniły się zastosowaniem głowicy kumulacyjnej zdolnej do przebijania pancerza o grubości 180 mm. opracowano również nowy system rakietowy Panzerblitz 3 oparty o rakiety kalibru 210 mm. Niestety nie zdążono go już zastosować w walce. Podobnie było z zestawem AG 140 również stanowiącym zespół 2 wyrzutni rakiet kal 210 mm. odmiennych od Pb 3.

Poza opisanymi powyżej zestawami prowadzono próby z innymi konfiguracjami uzbrojenia mogącego razić cele naziemne. Zaliczyć można do nich próby z baterią Rheinmetall SG 113 A, która okazała się jednak mało precyzyjna i prace nad jej wykorzystaniem zostały zarzucone.

W czerwcu 1944 roku zespół doświadczalny pod dowództwem płk. Haupta opracował specjalny miotacz płomieni typu Gero II przeznaczony do niszczenia celów naziemnych z samolotu. W lutym 1945 podjęto prace nad przystosowaniem kilku FW-190 F-8 do jego zabudowy co wiązało się z koniecznością montażu dodatkowych osłon spodu kadłuba. Nie wiadomo jednak, czy projekt ten został zrealizowany.

Focke Wulfy serii F objęto równiez badaniami pod kątem zastosowania do ich uzbrojenia bomb kierowanych przewodowo (o głowicach przystosowanych do niszczenia celów naziemnych) Ruhrstall X-4 oraz nowszej Ruhrstall X-7. Wiadomo również, że planowano przystosować samoloty F-8 do przenoszenia specjalnej bomby latającej typu BV 246 Hagelkorn oraz bomby znanej jako Prismen Rollbombe „Kurt” 1 i 2 przeznaczonej do burzenia zapór wodnych.

Do zadań FW-190 A-8 zaliczono równiez zwalczanie celów pływających, czemu posłużyć miało przystosowanie płatowca do przenoszenia torpedy.


FW 190 F9/Pb2 uzbrojony w wyrzutnie Panzerblitz.


Wyróżniano następujące zestawy Umrüstbausatz:

FW-190 F-8/U1 - samolot myśłiwso-bombowy dalekiego zasięgu (wykorzystywany w zstępstwie FW-190 G-8), w którym zainstalowano pod skrzydłami dodatkowe zaczepy z Bf-110 umożliwiające podwieszenie dwóch zbiorników paliwa po 300 l. każdy. Część samolotów zamiast tych zaczepów otrzymała dodatkowe wyrzutniki ETC 503, co pozwalało na podwieszenie pod skrzydłami dwóch bomb o masie 250 kg, zaś zbiornika albo bomby 500 kg, pod kadłubem. Taka konfiguracja pozwalała FW-190 A-8 przenosić do 1000 kg bomb, co czyniło go bardzo groźnym dla celów naziemnych.

FW-190 F-8/U2 - samolot myśliwsko-torpedowy z dwoma podskrzydłowymi wyrzutnikami ETC 503 lub podkadłubowym ETC 504 (wcześniej ETC 501). Samolot ten został dodatkowo wyposażony w system celowniczy TSA 2A pozwalający atakować cele pływajżce dwiema torpedami BT 400 lub jedną BT 700. uzbrojenie strzeleckie zredukowano do 2 km MG 131. niewielka liczba tych samolotów znalazła się na wyposażeniu 11./KG200.

FW-190 F-8/U3 - samolot myśliwsko torpedowyprzystosowany do uniesienia pod kadłubem na wyrzutniku ETC 502 ciężkiej torpedy BT 1400. W tym celu przedłużono goleń tylnego kółka dla zapobiegnięcia zahaczenia torpedą o ziemię. Samolot ten wyposażono tak jak poprzednio opisywany w system celowniczy TSA 2 sprzężony z radiowysokościomierzem FoG 101. Do jego napędu stosowano wzmocniony silnik BMW 801 TS o mocy 1470 kW (2000 KM)

FW-190 F-8/U4 - Samolot przeznaczony do działań w nocy, napędzany silnikiem BMW 801 TS zaopatrzonym w tłumiki płomieni wydechowych. Do jedo stałego wyposażenia należały: Instalacja automatycznego pilota PKS 12 i radiowysokościomierz FuG 101. Uzbrojenie składało się z dwóch działek MG 151/20 w skrzydłach oraz wyrzutników podskrzydłowych ETC 503.

FW-190 F-8/U5 - uproszczona odmiana wersji F-8/U2 - zubożona o niektóre elementy wyposażenia wewnętrznego.

Przygotowując produkcję FW-190 F-8 (głównie w zakładach licencyjnych) starano się prawie wszystkie odmiany Umrüstbausatz dostosowac do wymogów określonych dla zestawów Rüstsatz. tym sposobem grupa odmian U została częściowo zdublowana w dokumentacji jako modyfikacje R. Znanych jest 6 następujących odmian:

FW-190 F-8/R1 - samolot myśliwsko-bombowy z czterema podskrzydłowymi wyrzutnikami ETC 50 dla bomb o masie 50 kg, zastąpionymi potem przez ETC 71 dla bomb o masie do 70 kg. (np bomb kasetowych AB 70)

Występowały również samoloty o zdublowanych wyrzutnikach obu typów.

FW-190 F-8/R3 - samolot szturmowy z dwoma działkami MK 103 kal. 30 mm. Zbudowano tylko 2 egzemplarze.

FW-190 F-8/R13 - odpowiednik F-8/U4 - samolot przystosowany do działań w nocy.

FW-190 F-8/R14 - samolot myśliwsko-torpedowy przystosowany do uniesienia torped lotniczych LT F5b i LT 1B, będący rozwinięciem konstrukcji FW-190 A-5/U14. Wyposażony w podwyższoną goleń kółka ogonowego oraz poszerzony statecznik pionowy od samolotu Ta 152. Do napędu służył wzmocniony silnik BMW 801 TS poruszający duże czterołopatowe śmigło VDM. Na boku silnika zamontowano listwy przeciwodblaskowe co umożliwiało loty w nocy.

FW-190 F-8/R15 - odpowiednik F-8/U3

FW-190 F-8/R16 - odpowiednik F-8/U2

W październiku na liniach montażowych pojawiła się nowa wersja samolotu FW-190 F-9 wywodząca się od samolotu myśliwskiego A-9. Do jej napędu wykorzystano wzmocniony silnik BMW 801 TS poruszający trójłopatowe śmigło VDM z drewnianymi łopatami firmy Heine o średnicy 3500mm. Na samolotach F-9 stosowano wyłącznie większą, poszerzoną tylną osłonę kabiny, niektóre otzymały równiez usterzenie pionowe od Ta 152. Uzbrojenie strzeleckie nie uległo modyfikacjom i składało się z 2 km MG 131 i dwóch działek MG 151/20. Dla F-9 przewidziano ten sam zestaw modyfikacji R za wyjątkiem R3, ale w produkcji znalazła się jedynie wersja podstawowa oraz R1, pojedyncze egzemplarze wyposażono w zestawy Panzerblitz.

Na przełomie 1944/45 ze względu na ktytyczną styuację, w jakiej znalazła się niemiecka gospodarka koniecznym stało się opracowanie dla FW zamienników niektórych podzespołów wykonanych z drewna. dotyczyło to w głównej mierze elementów usterzenie pionowego oraz lotek i klap.

Do niezrealizowanych w produkcji projektów serii F należy projekt F-10 oparty o założenia FW-190 A-10, który miał być napędzany silnikiem BMW 801 F i wyposażony standardowo w usterzenie pionowe Ta 152, F-15, z napędem w postaci silnika BMW 801 TS, oraz F-16, który w stosunku do F-15 miał mieć zmienioną jedynie radiostację. Ostatnim niezrealizowanym modelem FW-190 F był F-17, który miał być samolotem przeznaczonym do zwalczania celów pływających wyposażonym w zmodernizowany system celowniczy TSZ 2D.